Wijn uit Portugal: authentieke parels onder de kurk

Bekijk alle:

Bij wijn uit Portugal denken we het eerst aan Port, die heerlijk versterkte wijn die zo fraai past bij een kaasplankje en zoete desserts. Toch biedt Portugal nog veel meer moois onder de kurk. Unieke en authentieke wijnen, gemaakt van bijzondere inheemse druivenrassen – meer dan 250! – met exotische namen. Die eigenheid zorgt voor een origineel en heerlijk glas wijn, typisch Portugees.

Om meer te weten te komen over Portugese wijn is een duik in de geschiedenis nodig. Want het waren de Feniciërs die zo’n tien eeuwen voor Christus wijnstokken uit landen rondom de Middellandse Zee naar Portugal brachten. Vervolgens waren het de Romeinen die hier teeltsystemen introduceerden zoals de nog altijd bestaande pergola. Lange tijd konden de Romeinen hun gang gaan in de wijnbouw, tot de komst van de Moren in de achtste eeuw. Die hielden niet van wijn…

Gouden eeuwen Portugal

Pas toen het land was teruggewonnen van de Moren krabbelde de wijnbouw weer op. Met een hoogtepunt in de vijftiende en zestiende eeuw toen Portugal en Engeland wijn en wol uitruilden. Maar het noodlot sloeg halverwege de negentiende eeuw opnieuw toe en wel in de vorm van de allesverwoestende druifluis die in heel Europa wijnstokken kaalvrat. Met vereende krachten werden er nieuwe wijngaarden aangelegd, maar wereldoorlogen, een economische crisis en het dictatoriale regime van Salazar deden wijnboeren de das op. Portugal moest dé broodbakker van Europa worden en druivenstokken werden op grote schaal gerooid om plaats te maken voor graan.

Portugese wijnen van bijzondere druiven

Na de Anjerrevolutie in 1974 kwam de grote ommekeer. Graanvelden werden weer omgetoverd tot wijngaarden en wijnbedrijven schoten als paddenstoelen uit de grond. De kwaliteit van de wijn was echter niet meer wat het eens was geweest en het waren vooral de Portugezen zelf die een fles van eigen bodem ontkurkten. Bijzonder was wel dat Portugese wijnmakers hun eigen plan trokken en los van ontwikkelingen in bijvoorbeeld Frankrijk en Spanje hun eigen wijnen maakten, veelal van druivenrassen die alleen in Portugal voorkomen. Het is dan ook zeker niet vreemd als je op het etiket van een Portugese wijn een druivenras tegenkomt waar je nog nooit van hebt gehoord. Cabernet sauvignon of chardonnay? Die kom je in Portugal amper tegen. Wel exotisch klinkende rassen als touriga nacional, malvasia, arinto en zo nog eens meer dan 250 rassen.

Origineel en authentiek

Na de toetreding tot de EU in 1986 kon de landbouw in Portugal, en daarmee ook de wijnbouw, rekenen op grote financiële steun. Er werd flink geïnvesteerd in het moderniseren van wijngaarden en wijnbedrijven. Gelukkig gaven wijnboeren hun eigen tradities, druivenrassen en identiteit niet op. Die combineren ze met nieuwe stokken en dito technieken om verrassende, karakteristieke en vooral bijzonder lekkere wijnen te maken. Never a dull moment dus met Portugese wijnen.

Wijnclassificatie Portugal

In 1990 werd in Portugal de wijnclassificatie ingevoerd, naar voorbeeld van de classificaties in andere wijnlanden als Frankrijk. De Portugezen houden daarbij van duidelijkheid: er zijn drie categorieën, waarin wijnen moeten voldoen aan bijvoorbeeld te gebruiken druivenrassen, alcoholpercentage en duur van de rijping. De hoogste classificatie is DOP of DOC (Denominação de Origem Protegida of Denominação de Origem Controlada). Momenteel telt Portugal 31 DOP’s/DOC’s. De wijnen komen uit streng afgeschermde gebieden en worden onder meer gecontroleerd op druivenrassen, alcoholgehalte, rijpingstijd, kleur en aroma.

Daarna komt de Vinho Regional, tegenwoordig aangeduid als IGP en is te vergelijken met de Franse Vin de Pays. Veertien Portugese wijngebieden dragen het predicaat IGP, dat minder strenge regels kent dan DOP/DOC. Dat betekent niet dat de kwaliteit minder is. Integendeel! De minder strenge regels biedt mogelijkheden voor creatieve wijnmakers om baanbrekende en hoogstaande wijnen te maken. Vinho-wijnen ten slotte mogen in heel Portugal worden gemaakt en zijn het minst aan strenge regels onderhevig. Ook deze classificatie biedt mogelijkheden voor de gepassioneerde wijnmaker om spannende en vernieuwende wijnen te maken.

Houtgerijpte wijnen uit Portugal

En het etiket van een wijn uit Portugal kan nog meer informatie bevatten. Zoals Reserva bijvoorbeeld. Zie je dat staan op een fles Portugese rode wijn, dan weet je dat de wijn minimaal drie jaar op eikenhout heeft gerijpt. Een witte Reserva moet minimaal twee jaar rijpen in het vat. Een rode Garrafeira moet minimaal 12,5 procent alcohol bevatten en heeft minimaal twee jaar gerijpt op hout en daarna nog eens twee jaar in de fles. De witte Garrafeira heeft minimaal anderhalf jaar vatrijping en negen maanden flesrijping ondergaan. En staat er Nobre op een fles wijn uit Portugal? In het wit heeft die dan minstens twee jaar gerijpt op vat en in het rood maar liefst vier jaar.

Belangrijkste wijngebieden in Portugal

Al dat moois wordt gemaakt in tal van wijnstreken, die door heel Portugal zijn te vinden. De belangrijkste zetten we voor je op een rij:

Vinho Verde DOC

Dit is het noordelijkst gelegen wijngebied waar veruit de meeste regen valt. Niet verwonderlijk dus dat het de groenste streek van Portugal is. Tel daar de hoge ligging van minimaal tweehonderd meter en de bodem die bestaat uit graniet bij op en het recept voor jonge, frisse witte wijnen met knapperige fruitzuren is compleet. Dat de wijnen in dit deel van Portugal smaken zoals ze smaken, is ook niet verwonderlijk. De naam van de streek zegt het al. Want Vinho Verde betekent groene wijn. En dan staat groen niet voor de kleur, maar voor het jonge karakter van de witte wijn. De belangrijkste druif in Vinho Verde is de alvarino. Daarnaast tref je in de wijngaarden rassen aan als trajadura.

Douro DOC

De Douro vallei is de portstreek bij uitstek, waar ook waanzinnig mooie rode en witte wijnen worden gemaakt. In dit noordelijke DOC-gebied heerst een landklimaat. Wie een kijkje wil nemen in de wijngaarden in Douro, waar bijna negentig verschillende rassen groeien, doet er goed aan stevige wandelschoenen aan te doen. De wijngaarden zijn namelijk aangelegd op terrassen op de steile hellingen langs de Douro, oftewel de rivier van goud. Het wijngebied staat bekend om z’n wijnen met een grandioze prijs-kwaliteitverhouding. De sterspelers in Douro zijn, voor rode wijnen, touriga nacional, touriga franca en tinta roriz.

Dão DOC

Ten zuiden van het Douro gebied, in centraal Portugal, ligt Dão dat sinds 1990 de DOC-status heeft. Het is één van de oudste wijngebieden van het land waar rode wijnen worden gemaakt die tot de beste van Portugal behoren. Houtgerijpte wijnen met power, die tegelijkertijd ook de fluwelen zachtheid van een Bordeaux hebben. De wijngaarden zijn aangelegd op de steile hellingen langs de rivier Dão, de zomers zijn er lang en droog, de winters nat en koud. Ideaal voor de druiven die er worden verbouwd. Hoofdrolspelers in Dão zijn de blauwe rassen touriga nacional, tinta roriz, jaen en alfrocheiro.