Blauwe druiven, ze zijn er al allerlei vormen en kleuren. Want het ene blauw is het andere blauw niet. Een soort van fifty shades of blue dus, met een geheel eigen karakter voor elke druif. Dat zie, ruik én proef je in prachtige mooie rode wijnen, gemaakt van een breed scala aan blauwe druiven. Welke het populairst zijn? Wij hebben de tien meest gewilde blauwe druivenrassen op een rijtje gezet.
Cabernet sauvignon
Zijn bijnaam luidt niet voor niets King Cab. Cabernet sauvignon is namelijk de beroemdste druif ter wereld. En dan te bedenken dat deze bij wijndrinkers én wijnmaker geliefde druif heel toevallig is ontstaan uit een kruising tussen cabernet franc en sauvignon blanc. Zie het als een wel heel goed uitgepakt ongelukje dat plaatsvond in de tijd dat druivenrassen nog vrijelijk door elkaar stonden in de Franse wijngaarden. De liefdesbaby groeide uit tot een stoere, volwaardige druif die veel aanzien genoot in grote châteaux is Médoc en Graves. Dit om zijn stevige aroma’s van zwarte bessen en kersen, mooie kruidige tonen die doen denken aan cederhout, leer en tabak. Om tot zo veel moois te komen, heeft de druif met z’n dikke schil wel flink wat zon nodig om rijp te worden. Nou lukt dat niet altijd op de linkeroever van Bordeaux, waar cabernet sauvignon heer en meester is. King Cab wordt hier geholpen door de kiezelbodem in wijngaarden. Regenwater wordt snel afgevoerd, zodat de koning geen natte voeten krijgt. Bovendien nemen de kiezels overdag warmte op om die in de koude uren weer af te geven. Ideaal dus voor de kouwelijke koning die zijn vleugels inmiddels wereldwijd heeft uitgeslagen. Van Italië en Spanje tot Australië, Zuid-Afrika en Noord- en Zuid-Amerika; King Cab rules!
Merlot
Als cabernet sauvignon King Cab is, dan is merlot zijn trouwe ridder. Die laatste druif, met de mooie tonen van rood en zwart fruit, wordt namelijk vaak ingezet om de stoere, ietwat stugge cabernet sauvignon te verzachten. Lange tijd was dat de taak van ridder merlot, die op de linkeroever in Bordeaux een gebrek aan eigen karakter werd verweten. Totdat wijnmakers op de rechteroever aantoonden dat merlot ook op eigen kracht in staat is prachtige wijnen te creëren. Want kijk eens naar de schitterende wijnen uit Saint-Émilion en Pomerol, waar Château Pétrus volgens kenners de beste (en met zo’n 5.000 euro per fles de duurste wijn maakt van enkel en alleen merlot. Of moeten we zeggen: Sir Merlot? Soepel en easy going en toch lekker vol en krachtig. Met kers, bes en pruim bij een jonge wijn en gewichtige tonen van braam, rijpe pruim, truffel, tabak, chocolade en een koffieboon bij houtgerijpte exemplaren. Dankzij die veelzijdigheid heeft de druif, die lange tijd in de schaduw stond van King Cab, het ver geschopt. Letterlijk. De druif heeft namelijk ook voeten aan wal gezet in onder meer Italië, Australië, Zuid-Afrika, Nieuw-Zeeland, Chili en Californië. Geef deze ridder wat zon en wat liefde en prachtige wijnen, met merlot als solo-ster of in de blend, zijn het resultaat.
Tempranillo
De held van Spanje! De druif tempranillo heeft de Spaanse wijngebieden Rioja en Ribera del Duero – waar-ie ook wel tinto fino wordt genoemd – op de kaart gezet. Eigenhandig. De naam van de druif betekent zo veel als vroeg. Want als het op de oogst aankomt, is de vroegrijpe druif er op tijd bij. Tot plezier van wijnmakers, want hoe eerder klaar voor de oogst, hoe minder kans dat nare toestanden optreden als schimmel en rot. Plukken dus maar en hop, naar de kelder met de druif die daar wordt omgetoverd tot een breed scala aan wijnen. Van een Joven, een jonge, fruitige wijn (denk aan aardbei en rode kers) die zonder houtrijping aan de fles wordt toevertrouwd of een Crianza bijvoorbeeld, die minimaal 24 maanden heeft gerijpt, waarvan tenminste 6 maanden op hout. Een Reserva is minimaal 24 maanden oud en heeft in elk geval een jaar doorgebracht op hout, waardoor het rode fruit een geconcentreerder karakter krijgt, de tannines lekker zijn versmolten en er fraaie houttonen opduiken. En dan is daar nog de Gran Reserva, de topper onder de Tempranillo’s die alleen in de allerbeste oogstjaren wordt gemaakt. Om deze eretitel te mogen dragen, moet het sap minstens 60 maanden hebben gerijpt, waarvan minimaal 18 maanden op eiken. Het resultaat na zo veel geduld? Heerlijk gedroogd fruit, vanille, rokerige houttonen, leer en in de allerbeste exemplaren zelfs wat truffel. Beter wordt het niet!
Syrah
Syrah is like a violin, shiraz is like a fiddle. Het verschil tussen een viool en een viool? De manier waarop-ie wordt bespeeld. Met syrah en shiraz is dat al net zo. Eén en dezelfde druif met twee namen, waarbij syrah de Franse benaming is shiraz de benaming uit de Nieuwe Wereld. Maar over here or down there: vrijwel overal waar de druif met z’n dikke schil de wijnkelder aandoet, presenteert-ie diep donkerrode wijnen gemiddelde tot volle body, met tonen van zwart fruit als braam of kers en een kruidig pepertje, stevige tannines en – vooral in de Oude Wereld – een goede zuurgraad. In de warmere delen van de Nieuwe Wereld klinkt iets rijper, bijna jamachtig donker fruit door, met een wat lagere zuurgraad en tonen van zoethout. Syrah versus shiraz, violin versus fiddle. Oftewel: klassieke tonen versus opzwepende folkmuziek. In die vergelijking is Bach te horen in wijnen uit de noordelijke Rhône, waar de wieg van de druif staat. Denk aan wijngebieden als Hermitage, Côte Rôtie en Crozes-Hermitage. Australische folk van de bovenste plank komt vooral uit Barossa Valley, waar de oudste shiraz-stokken ter wereld staan, en Hunter Valley. De druif staat overal ter wereld garant voor prachtige wijnen. Vaak prijkt-ie solo op het etiket, waar je soms ook de aanduiding GSM-tegenkomt. Met een zendmast heeft dat niets te maken: GSM staat voor de blend grenache, syrah en merlot.
Cabernet franc
Zie ‘m gerust als de vader van King Cab, van cabernet sauvignon dus. Maar waar zoonlief de wijnwereld aan zijn voeten kreeg, kreeg pa nooit meer dan een bijrolletje toebedeeld. En toch staat cabernet franc hoog in de ranglijst van de 10 populairste blauwe druiven. Hoe dat kan? De rasechte Bordeauxdruif, waarvan de wieg vermoedelijk in Baskenland staat, is een belangrijke figurant in de grote Franse wijngebieden als Saint-Émilion en Pomerol. Ook in de Loire is de druif met zijn appetijtelijke aroma’s van frambozen, bosaardbeien, zwarte bessen en viooltjes een graag geziene gast. Sterker nog, de Loire is zo ongeveer het enige wijngebied ter wereld waar vader Franc belangrijker is dan zoon Sauvignon. In de rest van de wereld, de druif is ook te vinden in bijvoorbeeld Italië, Californië, Australië, Nieuw-Zeeland, Zuid-Afrika en Chili is en blijft hij de heerlijke blendpartner van cabernet sauvignon.
Grenache (Garnacha)
Het is de tweede Spaanse druif (garnacha) in deze lijst, die furore maakt onder zijn Franse naam: grenache. Afkomstig van een uitbundig groeiende rank met een flinke opbrengst. En laat die groei nou ten koste gaan van de kwaliteit, want hoe meer druiven per stok, hoe minder geur en kleur een enkele druif heeft. De wijnmaker moet de snoeischaar dan ook flink hanteren om tot een goede wijn te komen. Een kunst die ze verstaan in het Spaanse Somontano en Priorat en in de Franse gebieden Provence, Roussillon en Languedoc. En natuurlijk in Côtes de Rhône, waar de grenache de echte smaakmaker is. Geef ‘m zon en warmte (en een regelmatige snoeibeurt) en de druif verwent je met tonen van rood fruit als aardbei, rode pruim, dito kers en soms een wit pepertje. Vanwege dat fraaie rode fruit en het lage tanninegehalte is het de ideale blendpartner, bijvoorbeeld in de wereldberoemde Châteauneuf-du-Pape, en in zomerse rosés.
Sangiovese
De eerste Italiaan in de lijst! Sangiovese is de hofleverancier van grote Toscaanse wijnen als Brunello di Montalcino en Chianti. Die eer valt de druif ten deel dankzij de kenmerkende tonen van zure kers (morello), uitgekiende zuren en een hoog tanninegehalte. De goed getrainde wijnmaker weet sangiovese, wat letterlijk vertaald bloed van Jupiter betekent, om te toveren in een hartige wijn met aroma’s van kersen en vijgen, aangevuld met tabak, chocolade en leer. De druif is nogal honkvast, je vindt ‘m vrijwel alleen in Toscaanse wijngaarden. Hoewel, Jupiters bloed stroomt ook door wijngaarden in Argentinië en Californië, al veroorzaakt de druif daar weinig rumoer. De oorzaak? Sangiovese is een genie met een moeilijk en bizar karakter, gevoelig voor bodemverschillen en de grillen van het weer. De opbrengst van een wijnstok aan de ene kant van de wijngaard kan daarmee flink verschillen met die van de stok aan de andere kant van diezelfde wijngaard. Het vergt flink wat kennis en kunde om jaar in jaar uit kwalitatief hoogstaande wijnen te maken van de sangiovese. Het moge duidelijk zijn: in Toscane kan men dat!
Negroamaro
Het is de onbetwiste koning van Puglia: de negroamaro, wat zo veel betekent als zwarte bittere. Die naam dankt de autochtone Italiaanse druif aan zijn donkere kleur en kenmerkende bittertje in de afdronk. Een echte black beauty, die met wat liefde en aandacht in de kelder heerlijk zwoele wijnen presenteert bomvol rood en zwart fruit als pruim, kers en braam. In zijn meer complexe vorm voegt de wijn daar tonen van koffie, tabak, zoethout en pure chocolade aan toe. Jarenlang werd negroamaro gebruikt als blenddruif, regelmatig kwam men hem samen met zijn pa malvasia nera tegen in de fles. Tegenwoordig zien we ‘m vaak in combinatie met sangiovese en die andere krachtpatser uit Puglia: primitivo. En ja, je vindt deze duif nu ook solo in de fles. Want steeds meer wijnmakers in Zuid-Italië zien de pracht van deze autochtone druif die wijnen aflevert die bol staan van rijpe, zoete bramen en zachte kersen. Verleidelijk en fluweelzacht!
Primitivo
We tipten ‘m al aan als sparringpartner van negroamaro: de druif primitivo. Niet echt een fraaie naam, die doet denken aan primitief, simpel en onontwikkeld. Termen die direct verdwijnen na het proeven van de waanzinnig mooie wijnen die de druif uit Puglia voorbrengt: groots, geconcentreerd – denk aan oma’s zelfgemaakte bessenjam – en rustiek. Lange tijd werd primitivo gezien als ietwat obscure mengdruif in veelal goedkope wijnen, maar die reputatie heeft de Italiaanse krachtpatser van zich afgegooid. Sterker nog: de druif die in Californië door het leven gaat als zinfandel is de rijzende ster aan het Italiaanse wijnfirmament. Want primitivo staat garant voor fruitgedreven wijnen met tonen van kersen, aardbeien, bramen, rozijnen, zoethout en chocolade. En mocht de druif rijpen in het warme Manduria, hét primitivo-gebied bij uitstek, dan word je bovendien ook nog eens getrakteerd op een weelderig zoetje. Klasse onder de kurk!
Pinot noir (Spätburgunder)
Hij is al opgetekend in een Bourgondische tekst uit 1375: pinot noir, opa van sauvignon blanc en overgrootvader van cabernet sauvignon. De van oorsprong Franse druif heeft maar liefst 21 nakomelingen, maar wie de ouders van pinot noir zijn? Dat is een mysterie, net als herkomst van de naam. We gaan ons hoofd er nu niet over breken, de prestaties van de druif zijn immers belangrijker. En die liegen er niet om, want pinot noir wordt ook wel de meest sensueel geurende druif ter wereld genoemd. In de wijn herken je tonen van frambozen, kersen, aardbei, soms viooltjes en na flesrijping komen daar truffel en leer bij. Om die reden wordt de druif wereldwijd aanbeden door wijnboeren. Van Chili tot Australië en van Zuid-Afrika tot Duitsland, waar de druif spätburgunder wordt genoemd. In het koude Duitsland is de druif helemaal in zijn nopjes. Weet je trouwens dat deze blauwe druif ook wordt gebruikt voor Champagne? Meestal in een blend met chardonnay en pinot meunier en soms solo met de naam Blanc de Noirs op het etiket.